Achtergrond
Voor de opdracht om een hoofdvorm, een thema met variaties en een fuga als oefening te schrijven, koos ik ook voor de vorm van een strijkkwartet. Een extra langzaam deel (III) zorgt voor de balans.
Analyse
I. Allegro molto
Het eerste deel, Allegro molto, is geschreven in de hoofdvorm. Op een inleiding van enkele maten volgt de expositie van het krachtige hoofdthema in C in de 1e viool. Het bestaat uit 3 delen van resp. 5, 4 en 4 maten, te zien als stelling, vraag en antwoord. Na een tussenspel volgt het zangerige 2e thema in G van 2 maal 6 maten, gepresenteerd door de altviool. Hierop wordt de doorwerking ingezet door de 1e viool met de 1e helft van het 2e thema. De octaafsprongen van het eerste thema worden als begeleiding ingezet. Hierop zet de 2e viool weer het 1e thema in, later herhaald in a. Het 2e motief van thema 2 wordt intussen in allerlei toonsoorten herhaald. Tenslotte keert thema 1 krachtig in beide violen terug voor de reprise. Ook thema 2 klinkt nu in C, samen leidend naar de afsluiting.
II. Presto
Deel II Thema met variaties, presto, is gebouwd op een thema van twee motieven van elk twee maten. De motieven worden op tal van manieren gebruikt, in omkering en in verbreding. Het deel eindigt met een dubbele hemiool.
III. Droom – Adagio
Het deel Droom, adagio, opent met een klankveld, waarin voortdurend subtiele verschuivingen te horen zijn. Daaruit maakt zich een langzaam thema los in de altviool, overgenomen door de cello, en door de violen in tegenbeweging. Boven aangehouden akkoorden van de onderstemmen klinken nog fragmenten van het thema, waarna de klank wegsterft zoals hij gekomen is, maar op een hoger niveau.
IV. Fuga – Allegro con moto
De cello introduceert het thema in C van tweemaal vier maten (de dux). Altviool (in G, de comes) en beide violen nemen het over, waarbij de cello het tegenthema inzet. Het spel herhaalt zich in Es en Bes.
Hierop volgt een deel, waarin het thema in de omkering en vergroting te horen is. Comnes en Dux overlappen elkaar daarbij gedeeltelijk en worden begeleid door onstuimige andere stemmen.
Na een tussenspel keren we terug naar de hoofdtoonsoort.
2020-08-09
Composities van Wytze Oostenbrug 